Mówi się, że leczony trwa tydzień, a nieleczony 7 dni – jednak czy to prawda, że kataru nie da się leczyć? Jedno jest pewne – jest uciążliwą przypadłością, której najlepiej nie mieć. Jakie znamy rodzaje, czym się od siebie różnią oraz jak zapobiegać nieżytowi nosa?
Nieżyt nosa, czyli katar to jedna z najczęstszych przypadłości dotykających nas z różnych powodów, przez cały rok. Objawia się kichaniem, uczuciem drapania w gardle i nosie, kaszlem wywoływanym spływaniem wydzieliny, a także zatkanym nosem, utrudniającym oddychanie. Czasem towarzyszy mu również ogólne osłabienie organizmu oraz ból głowy – szczególnie, gdy dojdzie do powikłania w postaci zapalenia zatok. Wywołuje go przeważnie zapalenie śluzówki spowodowane infekcją wirusową, bakteryjną lub alergenami. Jakie zatem rodzaje kataru rozróżniamy?
Infekcyjny wirusowy
Najbardziej powszechna odmiana nieżytu nosa. Zapadamy na nią najczęściej, ponieważ do zakażenia może dojść dosłownie wszędzie, a wirus wywołujący katar przenosi się w bardzo łatwy sposób – drogą kropelkową. Wystarczy, aby osoba zakażona kichnęła w naszej obecności lub na przedmiot, którego dotkniemy, aby wirus przeniósł się do naszego organizmu i zaatakował. Aby zmniejszyć ryzyko zarażenia, szczególnie w okresach obniżonej odporności, unikajmy kontaktu z osobami z infekcją, a także dezynfekujmy dłonie po pobycie w miejscach, gdzie są duże skupiska ludzi i ryzyko zakażenia wirusami jest największe. W tym celu warto mieć zawsze przy sobie środek do dezynfekcji, np. w postaci sprayu lub poręcznych chusteczek.
Katar spowodowany infekcją wirusową w początkowej fazie objawia się wodnistą, przeźroczystą wydzieliną z nosa, która następnie gęstnieje i zmienia kolor na biały. Zazwyczaj trwa od 7–10 dni i przechodzi samoistnie, dlatego nie wymaga leczenia. Możemy natomiast stosować środki udrażniające drogi oddechowe, takie jak krople, żele czy spraye obkurczające śluzówkę. Aby zapobiec jej przesuszeniu, pomocniczo warto płukać nos wodą morską.
Jeśli nieżyt nie przechodzi po upływie dwóch tygodni, prawdopodobnie nie jest spowodowany infekcją wirusową i należy ustalić jego przyczynę, zgłaszając się do lekarza, który go zdiagnozuje i ewentualnie wdroży leczenie.
Infekcyjny bakteryjny
Katar spowodowany infekcją bakteryjną różni się od wirusowego głównie kolorem i konsystencją wydzieliny – jest ona gęsta i w znaczny sposób utrudnia, a czasami wręcz uniemożliwia osobie chorej oddychanie przez nos. Kolor wydzieliny również jest inny – zazwyczaj przybiera ona odcień żółty lub zielonkawy. Bakteryjny nieżyt nosa ma na ogół dwie przyczyny. Pojawia się jako objaw towarzyszący bakteryjnemu zapaleniu gardła, ucha lub zatok a w drugim przypadku, rozpoczyna się wirusowym nieżytem, jednak zamiast ustąpić, następuje nadkażenie bakteryjne, prowadzące do nieżytu o tym właśnie charakterze.
Jeśli gęsta wydzielina utrzymuje się powyżej dwóch tygodni, ciężko jest ją usunąć z nosa poprzez wydmuchanie, a objawom towarzyszą bóle głowy, nasilające się szczególnie pod wpływem jej pochylenia w dół, może to świadczyć o zapaleniu zatok. Przy jego podejrzeniu powinniśmy udać się do lekarza specjalisty, ponieważ może wymagać leczenia antybiotykiem.
Ryzyko zakażenia podobnie, jak przy nieżycie infekcyjnym wywołanym wirusem, można minimalizować poprzez dezynfekcję dłoni oraz powierzchni. Jest to jedna z najskuteczniejszych metod zapobiegania nieżytowi nosa. Jeśli nie zarazimy się poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, dezynfekcja rąk uchroni nas przed zakażeniem pozostałymi drogami.
Alergiczny (sienny)
Tego typu nieżyt występuje u ok. 30 pr. osób dorosłych i nawet u 60 pr. dzieci. Objawia się wodnistą wydzieliną z nosa z uczuciem jego zatkania, napadami kichania, jak również świądem górnych dróg oddechowych i podniebienia. Bardzo często występuje wraz z zapaleniem spojówek, dlatego nazywany jest także sezonowym alergicznym nieżytem nosa i spojówek. Katar taki jest reakcją na bezpośredni kontakt błony śluzowej nosa i oczu z alergenem, po którym z komórek błony śluzowej uwalnia się histamina. Wydzielona w dużych ilościach drażni zakończenia nerwowe, powodując świąd i ból.
Alergenami wywołującymi reakcję w postaci kataru są pyłki roślinne, roztocze kurzu domowego, zarodniki pleśni oraz sierść i naskórek zwierząt. Niektóre z nich, jak zarodniki pleśni czy roztocza, występują całorocznie, ale objawy uczulenia w ciągu roku potrafią mieć różne natężenie, np. w trakcie sezonu grzewczego alergia na kurz się nasila. Alergie na pyłki roślin aktywują się sezonowo i zależą od ich stężenia w powietrzu.
Katar sienny leczy się środkami obkurczającymi naczynia krwionośne. W tym celu stosuje się leki w postaci tabletek lub sprayu do nosa oraz kropelek do oczu. Te w aerozolu nie mogą być jednak stosowane dłużej niż 3 dni, ponieważ mogą nasilić reakcję alergiczną.
Inne przyczyny
Nieżyt nosa może być także wynikiem zaburzeń hormonalnych w niedoczynności tarczycy, występować w czasie ciąży lub terapii lekami antykoncepcyjnymi. Chwilowy wyciek wodnistej wydzieliny może pojawić się również w trakcie jedzenia gorących lub ostro doprawionych potraw. Wywołać go mogą też m.in. czynniki chemiczne, pokarmowe i emocjonalne, np. przy płaczu.
Katar jest przypadłością, która w większości przypadków przechodzi samoistnie i leczenie go nie jest konieczne. Jeśli jednak utrudnia życie i zdarza się zbyt często, zadbajmy przede wszystkim o skuteczne jego zapobieganie. Dezynfekcja dłoni i powierzchni specjalistycznymi preparatami, takimi jak spray lub chusteczki, eliminuje wirus wywołujący katar i pomaga chronić przed infekcją.
